استاد رحیم منزوی اردبیلی

نام منزوی بر همگان آشناست، اشعار سوزناک، نوحه های دلنشین و توأم با حزن و اندوه این شاعر سینه به سینه در بین مردم انتقال می‌یابد. در آذربایجان نوحه خوان و مرثیه‌سرایی نیست که برای در دست گرفتن نبض مجلس از اشعار سوزناک منزوی استفاده نکند. منزوی شاعر زخمها و اندوه و غم است. تأثیر شعر او هم وسیع و هم عمیق است. قصاید طولانی منزوی نه اینکه شنونده را خسته نمی کند، حتی هر بیت آن ذهن خواننده و شنونده را به بیت بعدی جذب می کند. هر بیتش بجای خود شاه بیت است.

غیر از این دو شاعر بزرگ که نقطۀ آغاز شعر معاصر نوحه به شمار می روند و شعرای بعد از آنها همگی تحت تأثیر شعر و نوحه آنها هستند، شعرای دیگری نیز وجود دارند که به نوبۀ خود در گسترش و تعالی ادبیات نوحه آذربایجان نقش بسزائی داشته اند.

از آن جمله سعدی زمان، انور اردبیلی، بیضاء اردبیلی، مضطر، منعم، و معنوی، استاد کلامی زنجانی و شاهی اردبیلی می باشد که ما به خاطر عدم گنجایش این مقاله از ذکر مفصل زندگینامه و نمونه اشعار آنها صرفنظر می کنیم.

رحیم منزوی اردبیلی فرزند اسدالله در محله سیدآباد اردبیل در سال ۱۳۱۶ دیده به جهان گشود؛ وی یکی از شاعران نام‌آور عاشورایی است؛ از آثار وی می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد: نهضت حسینی، آمال منزوی، آثار منزوی، ایثار منزوی، صد سینه‌زن، صد قافیه، صد منظره، صد زمزمه.

در سحرگاه روز ۹ مرداد ۱۳۷۱در پی عارضه قلبی در تهران درگذشت و جنازه‌اش به اردبیل انتقال یافت و در قبرستان بهشت فاطمه به خاک سپرده شد.

محضر حقده بلادور باشه، باش و جان باجی
ایستیرم کئچم باشه، یئته پیمان باجی

در مورد شاعر دل‌سوخته اردبیل مرحوم رحیم منزوی و سبک نوحه وی حرف‌های زیادی می توان گفت که البته باید اهل خبره به این مورد بپردازند.

وی دارای سبک خاص ادبی بوده و در نوع خودش بهترین و فاخرترین آثار را آفریده است؛ معمولاً در سروده‌های ایشان کلمات فارسی و عربی نسبت به سایر نوحه‌ها کم‌تر است و شور و جوشش عشق را در سروده‌های ایشان به وضوح می‌توان دید.

وی در زمانی اشعار خود را سرودند که مداحی ترکی با حضور و پیدایش مداحان بزرگی چون حاج غلامرضا زنجانی ،حاج سلیم مؤذن زاده اردبیلی، حاج داود علیزاده، حاج جواد رسولی و حاج محمدباقر تمدن و … به تمام لایه‌های اجتماع رسوخ کرده و گسترش فراوانی یافته است و درست چنین زمانی است که سروده‌های ناب و بی‌بدیل استاد با اجراهای بی نظیر مداحان بزرگ مخصوصاً استاد سلیم مؤذن زاده اردبیلی که با توانایی تمام و درست بر طبق دستگاه‌های موسیقی انجام می‌گرفت، مورد استقبال قرار می‌گیرد.

کاست اکبره باخ اکبره باخ? حاج غلامرضازنجانی وحاج سلیم که تماماً سروده‌های مرحوم منزوی بود، شاهکاری در ادبیات عاشورایی می‌باشد؛ شعری با قالب نو و خلاقیت تمام و اجرایی زیبا و تمام با خلاقیت استاد سلیم مؤذن زاده، و واقعاً می‌توان گفت که این اثر بی‌نظیر بوده و هست و باعث شروع سبک جدیدی در مرثیه‌سرایی و مداحی ترکی گردید.

در مورد شخصیت مرحوم منزوی نقل است که ایشان درباره مضامین و حتی کلماتی که در سروده‌هایش به کار می‌برد، بسیار حساس بود و اشعارش را در حال و هوای عاشورایی می‌سرود.

حتی می‌گویند که برای سرودن شعری در مورد حضرت رقیه(س) مسیری خاردار را که نسبتاً هم طولانی بود، چندین بار با پای برهنه دویده بود تا بتواند شعر سوختن خیام و فرار بچه‌ها به صحرا را بسراید….

کتاب آلام منزوی (جلد۹) اثر استاد رحیم منزوی اردبیلی نشر فائزون

اینیستاگرام کتابفروشی رضا دهقانی